تحقیق و توسعه از مقوله‌هایی است که در شرکت‌های بزرگ و موفق از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بخشی از تحقیق و توسعه به شیوه‌های نوین مدیریت منابع درون سازمانی و ترسیم نقشه راه اشاره داشته و پیشرفت و گسترش تولیدات دانش‌بنیان شرکت‌ها را به‌دنبال خواهد داشت. اما بررسی وضعیت و جایگاه تحقیق و توسعه در شرکت‌های داخلی و خارجی به‌ویژه در حوزه سخت‌افزار از دو منظر قابل طرح است:
۱- اگر تاریخچه شرکت‌های بزرگ و موفق سخت‌افزاری را مورد واکاوی قرار دهیم، به‌خوبی در می‌یابیم که واحد تحقیق و توسعه نقش موثری در موفقیت‌های ایشان داشته است. سازندگان بزرگ و کوچکی که حتی از کوچک‌ترین ظرفیت و پتانسیل موجود در سازمان مطبوع خود استفاده کرده و با تدبیر، گوی رقابت را از رقبای کم‌تدبیر خود ربوده و با آنالیز دقیق بازار، بررسی نیازها و ظرفیت فروش علاوه بر جایگزین کردن راهکارهای نوین با شیوه‌های سنتی و نخ‌نما، به سود سرشاری دست یافته‌اند.
در این میان اما پرسشی مطرح می‌شود: «در این شرکت‌ها، عامل اصلی سیطره بر بخش وسیعی از بازار فروش و ایجاد یک جریان سودآوری مطمئن چه بوده است؟» بدون تردید می‌توان اذعان کرد که مهم‌ترین مولفه دخیل در موفقیت سازمان‌ها به واحد «تحقیق و توسعه» ختم می‌شود. تحقیق و توسعه دو کلیدواژه راهبردی است که رد پای آن را می‌توان در سیاست‌های بلندمدت تمامی سازندگان و شرکت‌های بزرگ جست‌وجو کرد. امروزه انگیزه حضور درازمدت در بازارهای جهانی موجب شده تا تمرکز فعالیت این گروه از شرکت‌ها بر توانمندی‌ها و ظرفیت مجموعه خود باشد و صد البته که این راهبرد اصولی، به‌شدت نیازمند سرمایه‌گذاری در امر تحقیقات، بروز خلاقیت و نوآوری‌های فناورانه و درون‌سازمانی است.
واحد «تحقیق و توسعه» به‌عنوان مرکز ایجاد و خلق روش‌های مدرن بازاریابی، گسترش فعالیت‌ها و ترسیم مدل‌های نوین کاربردی توام با شناخت نیاز مصرف‌کنندگان نهایی است که همواره به‌دنبال کشف یا ایجاد فرصت‌های جدید در حوزه کسب‌و‌کار و رونق اقتصادی یک مجموعه است. نکته مهم اینکه شرکت‌های موفق واحد «تحقیق و توسعه» خود را به چشم یک مرکز ایدئولوژیک فناورانه می‌نگرند و از هیچ تلاشی برای تامین سرمایه‌های انسانی و مادی مورد نیاز این واحد مضایقه نمی‌کنند. مطابق با گزارش مراکز آماری معتبر جهان، جایگاه برتر سرمایه‌گذاران جهانی در سال ۲۰۱۳ در بخش «تحقیق و توسعه» به کشورهایی چون ایالت متحده، اتحادیه اروپایی، ژاپن و چین با بیش از هزار میلیارد دلار اختصاص دارد که صرف این مقدار هزینه از اهمیت و جایگاه ویژه مقوله تحقیق و توسعه در کشورهای پیشرفته حکایت دارد.
۲ – اما وقتی صحبت از تحقیق و توسعه به میان می‌آید، جمع کثیری از شرکت‌های سخت‌افزاری ایرانی انگشت اشاره خود را به سمت تابلوی اتاق «واحد R&D» نشانه می‌روند و با آب و تاب فراوان، از ضرورت پشتیبانی و اختصاص بودجه مناسب برای کارهای تحقیقاتی در سازمان خود سخن می‌گویند. اما با کمی‌تحقیق به‌راحتی می‌توان دریافت که تایید واحد تحقیق و توسعه صرفا یک ژست مدیریتی بیش نیست! شرکت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری که بودجه‌های اختصاص داده شده به واحد تحقیق و توسعه را در بخش‌های دیگری هزینه کرده و با مهارتی خاص سهامداران را به سودآوری سازمان خود متقاعد می‌کنند! اگرچه نبود پشتوانه مالی کافی، فقدان فرصت‌های برابر تجاری و رعایت نکردن حق کپی‌رایت از مولفه‌های اساسی در رد نقش واحد R&D از سوی شرکت‌های سخت‌افزاری داخلی است، اما شرکت‌هایی را سراغ داریم که با وجود بنیه قوی مالی و بهره‌مندی از فروش بالای محصولات به شیوه سنتی و رابطه‌ای، عامدانه از تخصیص سرمایه مکفی برای ایجاد یا گسترش بخش «تحقیق و توسعه» شانه خالی می‌کنند. یا شرکت‌های کامپیوتری که در سال‌های گذشته با واردات سخت‌افزار و لپ‌تاپ پا به میدان گذاشته و توسعه مجموعه خود را با ارایه گارانتی و خدمات پس از فروش تکمیل کردند، اما با گذشت چند سال و به علت بی‌برنامگی و بی‌ارزش پنداشتن تحقیق و توسعه، اکنون هیچ نام و نشانی از ایشان وجود ندارد.
در نهایت یک پرسش اساسی باقی می‌ماند، آیا شرکت‌های کامپیوتری بدون برنامه‌های تحقیقاتی می‌پذیرند که شکاف عمیق میان آنها با مجموعه‌های موفق سخت‌افزاری در ایرانی با فقدان واحد تحقیق و توسعه ارتباط مستقیم و غیرقابل انکار دارد؟ پاسخ روشن است؛ اگر این دست از شرکت‌ها بپذیرند که عدم فعالیت واحد «تحقیق و توسعه» سهم زیادی در شکست یا عقب‌ماندگی ایشان دارد، با کمی خوش‌بینی می‌توان به جبران عقب‌ماندگی‌های آن شرکت امیدوار بود. اما مجموعه‌ای که تحقیق و توسعه را به‌‌طورکلی انکار کرده و به شیوه سنتی و نخ‌نمای کسب‌و‌کار معتقد باشند، نه‌تنها منافع بلندمدت مجموعه خود را با کاهش چشمگیر روبه‌رو می‌کنند، بلکه حتی زیان و خسارت‌های این نوع تصمیم‌گیری‌ها منافع سرمایه‌گذاران را هم با ریسک بازنگشتن سرمایه روبه‌رو خواهد کرد.
