غولی که ایرانی ها از خرید اینترنتی ساخته‌اند!

سال گذشته مردم کشورمان ۵۲ هزار میلیارد تومان خرید اینترنتی انجام داده اند، به این معنا که هم فرآیند انتخاب و سفارش کالای آنها اینترنتی بوده و هم پرداخت را به صورت اینترنتی انجام داده اند. این آمار را محمد گرگانی نژاد، رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در یک نشست خبری اعلام کرده است.

گرگانی نژاد البته گفته که آماری از خریدهای نقدی که کالا از طریق فضای مجازی انتخاب شده ندارد. اینکه جمع آوری آمار خریدهای ۱۲ هزار کسب و کار و تجارت الکترونیکی که نماد اعتماد گرفته اند چقدر امکانپذیر است و چرا مرکز توسعه تجارت الکترونیکی چنین آماری ندارد، کنار می گذاریم. باید گفت که به احتمال قوی باید تفاوت زیادی میان آمار کل خریدهای اینترنتی و پرداخت های اینترنتی وجود داشته باشد. این تفاوت نشان از علاقه کم مردم به خرید و پرداخت اینترنتی دارد.

اقبال کم مردم به خرید اینترنتی

در آمارهای منتشر شده توسط شاپرک که در سایت بانک مرکزی در اختیار عموم قرار گرفته است، تعداد تراکنش های خرید اینترنتی در کشور طی سال گذشته نزدیک به ۱۵۲ میلیون و ۶۲۱ هزار گزارش شده که جمع مبلغ آن همان ۵۲ هزار میلیاردی می شود که گرگانی نژاد هم اعلام کرده است. متوسط خریدهای اینترنتی کشور هم حدود ۳۴۰ هزار تومان است.

تعداد تراکنش های خرید اینترنتی را با تعداد کل تراکنش های خرید که مقایسه کنیم به این نتیجه می رسیم که سال ۹۳ تنها چهار درصد خریدها به صورت اینترنتی انجام شده است. البته با توجه به آمار هفت ماه نخست امسال باید گفت این وضعیت امسال حتی بدتر از سال گذشته بوده. امسال گرچه تعداد کل تراکنش های خرید اینترنتی تا آخر مهر ماه بیشتر از سال گذشته بود، اما درصد این تراکنش ها نسبت به کل تراکنش های الکترونیکی خرید فقط سه درصد است. این یعنی گرچه مردم به طور کلی بیشتر از طریق روش های الکترونیکی خرید کرده اند اما رشد خریدهای اینترنتی به اندازه رشد کل خریدهای الکترونیکی نبوده است.

اعتماد کم به خرید اینترنتی

خرید اینترنتی سبکی متفاوت از خرید حضوری دارد. در این نوع خریدها ارتباط چهره به چهره میان فروشنده و خریدار برقرار نمی شود و در صورت نارضایتی از کالا یا خدمت ارائه شده، پیگیری برای تعویض یا برگشت پول هم دشوار یا غیرممکن است. به همین دلیل طبیعی است که انتظار داشته باشیم اعتماد به این نوع خرید کم باشد.

البته در سال های اخیر فروشگاه های بزرگ اینترنتی در کشور با استفاده از امکان هفت روز ضمانت بازگشت تا حدی توانسته اند این بی اعتمادی را بهبود بخشند اما باز هم این روش نمی تواند کامل باشد.

گفته می شود ۴۰ درصد خریدهای اینترنتی در کشور به صورت اینترنتی پرداخت می شوند، بنابراین درصد بالایی از سفارش های اینترنتی در کشورمان به دلیل اعتماد نداشتن، به صورت حضوری انجام می شود. برای مثال، از طریق کارتخوان سیار در محل خریدار. این یعنی گرچه شیوه سفارش کالا مدرن شده است اما هنوز هم نحوه پرداخت سنتی است.

برای حل این چالش در دنیا روش خرید اعتباری را به کار می برند. در این نوع خرید که با کارت اعتباری صورت می گیرد، مبلغ خرید توسط بانک به فروشنده پرداخت می شود ولی تسویه با فروشنده چند روز بعد انجام می شود. در این صورت خریدار می تواند مطمئن باشد فقط زمانی که کالا را تحویل گرفته و شکایتی از آن ندارد، از حسابش کسر می شود. بنابراین ریسک خرید بر عهده یک نهاد سوم مورد اعتماد فروشگاه و خریدار است. به دلیل اینکه در فرآیند تسویه و تایید تراکنش از خریدار حمایت می شود، مردم دیگر از پرداخت آنلاین ترسی ندارند.

نحوه تسویه هم به این شکل است که تسویه با پذیرنده بعد از یک هفته و در صورت دریافت نکردن شکایت از خریدار انجام می شود و همین روش هم موجب می شود که اگر خریدار جنس را با کیفیت مورد نظرش نگرفت، شکایت کند تا مبلغ تسویه نشود.

این روش حتی از روش پرداخت نقدی در محل خریدار هم قابل اعتمادتر است؛ چون فروشنده مجبور است کالای با کیفیت در اختیار مشتری قرار دهد تا بتواند مبلغ را دریافت کند. کارشناسان پرداخت می گویند روش مناسب با مکانیسم فعلی در کشورمان روش تاخیر در تسویه است.

محبوبیت خرید اینترنتی در دنیا

شاید در مورد جمعه سیاه چیزهایی شنیده باشید. آخرین جمعه ماه نوامبر و روز بعد از روز شکرگزاری که آغاز سنت خرید برای کریسمس محسوب می شود و فروشگاه ها اغلب کار خودشان را قبل از ساعت چهار شروع می کنند.

در این روز تخفیف های خوبی هم به خریداران داده می شود. بر اساس گزارش تایمز از سایت adobe امسال مردم در دو روز شکرگزاری و جمعه سیاه روی هم رفته چهار میلیارد و ۴۵۰ میلیون دلار خرید آنلاین انجام داده اند. این رقم را مقایسه کنید با ۱۷ میلیارد دلار خرید اینترنتی که در کل سال ۹۳ در کشورمان اتفاق افتاده است.

آینده خرید اینترنتی

خبرگان و متخصصان فناوری های مالی در دنیا خبر از ظهور نسلی جدید می دهند که وجه تمایز آنها با نسل های قبلی، نوع برخوردشان با فناوری است. نسل هزاره یا وای، نسلی هستند که گفته می شود بین سال های اولیه ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ به دنیا آمده اند به شدت به فناوری وابسته اند.

سبک زندگی این نسل هم بالطبع با فناوری آمیخته است. یکی از رفتارهای متفاوت این نسل با نسل های قبلی کمک گرفتن آنها از فناوری برای راحت تر کردن تقریبا هر کاری است؛ مثلا در یافتن مسیرها، در امور بانکی و خرید.

این نسل که در حال حاضر جوان های بین ۱۵ تا ۳۵ سال را دربر می گیرد، جمعیت جوانی هستند که درصد قابل توجهی از مشتریان بانک ها و فروشگاه ها را شامل می شود و قطعا باید منتظر باشیم طی چند سال آینده این نسل تبدیل به تصمیم گیران و تصمیم سازان خانواده ها و شرکت ها شوند.

با توجه به اینکه این نسل بیشتر از آنکه بخواهد مراجعه حضوری برای خرید داشته باشد، تمایل به خرید اینترنتی دارد، باید برای رفع نیاز این نسل برنامه داشت. بهبود شرایط خرید اینترنتی و نظارت بیشتر مرکز توسعه تجارت الکترونیکی بر فروش اینترنتی و شکایت های کاربران می تواند اعتماد مردم نسبت به خرید و پرداخت اینترنتی را افزایش دهد.