در یک ماه اخیر قیمت محصولات سخت افزاری افزایش قی غیرعادیز داشته است.هر چند ما ایرانی ها ، افزایش قیمت دیگر هیجان زدمان نمیکند. سالیان زیادی است که افزایش قیمت را به دلایل زیادی تجربه کرده ایم . از تحریم ها گرفته تا بالا و پایین شدن نرخ ارز که در این سالها قصه هفت من مثنوی شده است . با شیوع کرونا ، سبک زندگی در اکثر دنیا تغییر پیدا کرده و اکثر کارها و رفع نیازها بصورت دورکاری صورت می گیرد. از آموزش آنلاین در مدارس تا خرید و دعا ، همه بصورت آنلاین انجام میشود. در موضوع آموزش پس از کش و قوسهای زیادی ، اپلکیشن شاد به دانش آموزان معرفی شد که انتظار میرفت مشکلات آموزش را حل کند.اما بسیاری از خانواده با مشکل خرید گوشی مواجه شدند و قیمت گوشی در بازار دچار نوسان شد.انجام سایر امور بصورت دورکاری نیاز به تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری زیادی دارد که در یک ماهه ی گذشته ، بازار کم رونق آی تی را با افزایش قیمت عجیبی روبرو شد که این افزایش قیمت از جیب مردم و کاربران نهایی برداشته می شد.
اما آنچه پشت پرده این افزایش قیمت بود تصمیمات غیرکارشناسانه مسئولین در صمت و خوش خوابی برخی نهادها بود. البته که در کشور ما ، تا بحرانی پیش نیاید ، مشورت و اتاق رفع بحرانی تشکیل نمیشود. اما در کنار این مشکلات که قرار نیست برای همیشه حل شود ، به نظر میرسد مسئولین صمت از نامگذاری سال ۹۹ به نام جهش تولید دچار سوبرداشت شده اند و با عدم ثبت سفارشات محصولات آی تی باعث افزایش قیمت شده اند. به راستی در صنعت آی تی ما تولید کننده هستیم یا مونتاژ کننده ؟؟! حتی اگر در تولید تجهیزاتی ورود پیدا کرده ایم آیا توان پاسخگویی به نیازهای یک کشور را داریم؟! ما سالهاست که ایجاد انحصار را بواسطه ی حمایت از محصولات بومی را تجربه کرده ایم. انحصاری که نه به افزایش کیفیت و ورود به بازار جهانی منجر نشده است ، بلکه باعث افزایش قیمت نجومی محصولات بومی شده است . صنعت خودروسازی ما ، آیینه ی تمام قد حمایت از محصولات بومی است. در سال جهش تولید باید به فکر ورود یا بومی سازی تکنولوژیها باشیم تا مصرف کننده نباشیم و بتوانیم تولید واقعی ایجاد کنیم.
علت افزایش قیمت چه بود؟
از عوامل این جهش قیمت میتواند به دو موضوع عدم اجازه واردات به برخی کالاها از سوی وزارت صمت به بهانه تولید ملی و دیگری چالش تامین ارز برای واردات کالا می باشد که به گران شدن برخی کالاها نظیر مودم دامن زدهاست.بسیاری از واردکنندگان در این روزها با وزارت صمت نامهنگاری میکنند یا در برابر بانک مرکزی تجمع میکنند تا صدای خودشان را به مسئولان برسانند اما هنوز مشکل این واردکنندگان حل نشده و واردات محصولات فناوری محور با اختلال مواجه است.برای مثال مودمهایی که اکنون حدود ۷۰۰ هزار تومان در بازار ایران قیمت خوردهاند در بازار جهانی ۲۵ دلار قیمت دارند. از سوی دیگر کالایی چون لپتاپ بسیار گران شده و دیگر محصولات سخت افزاری نیز یا نایاب شدهاند و یا قیمت گزافی پیدا کردهاند.
کالا و تجهیزات IT اولویت بسیار بالایی در کشور دارد ولی این باور در نگاه دولت نیست.۹۰ درصد زیرساخت کارخانههای تولیدی ما در صنایع مختلف از غذایی تا پتروشیمی گرفته، با ابزارهای حوزه فناوری کار میکنند. حال فرض کنید تجهیزات IT وارد کشور نشوند، این کارخانهها با چه چیزی تولید کنند؟ چگونه تولید خود را در این شرایط کرونا بیشتر کنند و نیازمندیهای مردم را تامین کنند؟ بسیاری از بیمارستانها هم به این موارد نیازمند هستند و شرکتها در ایام عید سرکار بودند تا به بیمارستانها رسیدگی کنند. کالای IT در این حد ضروری است.»
حمایت از تولید کنندگان داخلی یا ایجاد انحصار
اما داستان ظهور چنین تصمیاتی را میتوان در برداشت سلیقه ای از نامگذاری امسال به سال جهش تولید ملی دانست . مطمنا جهش تولید ملی با بسته شدن سفارشات و ایجاد اختلال در سفارشها متفاوت است . اینکه کالایی در ایران تولید میشود با اینکه کالایی در ایران مونتاژ میشود بسیار متفاوت است . در هر دو صورت نیاز به واردات کالا است که با اعمال نظرات غیرکارشناسی باعث کمبود کالا و افزایش تقاضا و به طبع افزایش قیمت منجر میشود که نهایتا مردم و مصرف کننده نهایی باید بهای آن را بپردازد.بعلاوه افزایش قیمت ها در محصولاتی چون لپ تاپ و کامپیوتر و مودم ، باعث رکورد و کسادی از کسب و کارها مرتبط با این محصولات میشود.باید توجه داشت در ایران حتی تولیدکنندگان برخی کالاها مانند مودم، خودشان قطعات برای تولید ندارند و نیاز به واردات قطعات برای تولید محصول خود هستند نمیشود به بهانه تولید در داخل، واردات را ممنوع کرد ولی خود قطعات لازم برای تولید محصول را به کشور وارد نکرد.
اگر بخواهیم نمونه ی موفق از حمایت از تولید ملی را مثال بزنیم شیوه ی وزارت ارتباطات از سازندگان گوشی ایرانی پیش روی ماست .وزارت ارتباطات در راستای حمایت از گوشی ایرانی نمیآید برای گوشیهای وارداتی مشکلی ایجاد کند و صریحا میگوید که قصد دارد به بازار کوچکی دست پیدا کند. حمایت فعلی دولت از تولید که شاهدش هستیم ، سیاست درستی نیست و نتایج این نوع حمایت را در افزایش قیمت کالاها میتوان دید.اگر دولت بدنبال حمایت از محصولات داخلی است ، باید ببیند که یک یا دو تولید کننده آیا توانایی پاسخگویی به حجم بازار را دارد یا خیر؟ اگر تولید کننده ی توانایی پاسخگویی به بازار داخلی را ندارد ، دولت می تواند بجای بستن مرزها ، برای تولید کنندگان داخلی مشتری ایجاد کند. بسیاری از سازمانهای دولتی میتوانند مشتریان محصولات داخلی باشند.
البته خیلی از کارشناسان عقیده دارند در حال حاضر تولید برخی کالاها در کشور صرفا به بستن پیچ و مهرهها خلاصه میشود و هنوز تولید به معنای واقعی وجود ندارد چرا که رسیدن به چنین امری مستلزم ایجاد سالها زیرساخت است: «حتی درباره برخی گوشیهای داخلی مطلع هستیم که برخی مدلها فقط در ایران بستهبندی میشوند و هیچ مرحله تولیدی از آن در ایران صورت نمیگیرد.
بعد از نبرد با صمت ، نبرد با بانک مرکزی
بعد از آنکه صمت متقاعد شد ثبت سفارش برخی کالاها آزاد است، اما مشکل اصلی با بانک مرکزی است. ارزی که بانک مرکزی به کالاهای حوزه ۲۲ و ۲۳ (که محصولات فناورانه در این زیرمجموعه قرار دارد) تفاوتی با قیمت ارز آزاد ندارد و گاه از نرخ ارز کف بازار هم گرانتر است.بانک مرکزی اعلام کرده ثبت نوبت برای تخصیص ارز بین ۳۰ تا ۴۰ روز است ولی برخی شرکتها بالای ۴۵ روز است که سفارش خود را ثبت کردهاند.
مسئولین با کارشناسان مشورت کنند
مطمنا نتیجه تصمیمات مسئولین به سرعت بروی کالاها تاثیر میگذارد.عدم تخصیص ارز حداقل تا ده درصد افزایش قیمت را بهمراه دارد و با تداوم شرایط، روند صعودی قیمت وجود خواهد آمد. این رقم در دستگاه لپتاپی که ۵ میلیون تومان است میشود ۵۰۰ هزار تومان و این رقم اصلا کوچک نیست. پیشتر میشد با ذخیره چند ماه پول، گوشی پرچمدار خرید اما حالا میشود با ذخیره چند سال پول یک گوشی پرچمدار خرید.نیازی نیست دولت در هر صنعت ، در تمام امور حاضر باشد و نظارت کند. بهتر است عرضه و تقاضا و انتخاب کالا را به مصرف کننده و شرکتها واگذار کند و تنها در بحث قاچاق کالا نظارت کند.باید به این بازار بیشتر توجه کرد
