در روزهای اخیر زمزمه و مذاکرات خرید سهام اصلی دیجی‌کالا از سوی همراه اول اگرچه از سوی طرفین تایید اما نهایی نشده، اما این موضوع با برخی واکنش‌ها و جهت‌گیری‌ها مواجه شده است. لذا پرسش اصلی در این ماجرا این است که اصولا خرید دیجی‌کالا توسط همراه اول؛ خوب است یا بد؟ اما قبل از ورود به پاسخ این پرسش باید نگاهی به روند و عرف بازار حوزه فناوری در داخل و خارج ایران داشت.
در همین روزهای گذشته و در ایران شرکت شاتل در خبری ناگهانی شرکت صبانت را خرید، اما خبر این خرید (برخلاف نمونه فعلی یعنی دیجی‌کالا) با تحلیل و واکنش خاصی مواجه نشد.
قبل‌تر از آن نیز تپسی به شرکت گلرنگ واگذار شد، که در این مورد نیز نه تنها نقدی وارد نشد که برخی از آن به عنوان یک پیروزی در اکوسیستم دیجیتال ایران یاد کردند.
اما ریشه برخی واکنش‌ها به احتمال فروش دیجی‌کالا به همراه اول، به دلایل متنوعی همچون حواشی زیاد این شرکت اعم از سیاسی و غیرسیاسی و همچنین فضای نسبتا مهیج پیرامون کسب‌وکارهای اینترنتی باز می‌گردد که همواره اخبار شرکت‌های این حوزه را به واسطه تبلیغات و سرمایه‌گذاری زیاد آنها روی فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی با هیجان همراه می‌کند.
این در حالیست که دیجی‌کالا نیز از ابتدا تا کنون سهام برخی استارت‌آپ‌های دیگر را خریده و ترکیب سهامداران فعلی خود دیجی‌کالا هم متنوع است. اگرچه از ابتدا تا کنون ابهامات و حواشی زیادی در خصوص برخی سهامداران این شرکت وجود داشت.
اما در حوزه بین‌الملل نیز خرید و ادغام برخی استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی از سوی غول‌هایی نظیر گوگل، مایکروسافت، تسلا و … رایج بوده و همچنان هست.
این اقدامات نیز در راستای توسعه و گسترش کسب‌وکارهای کوچک‌تر از سوی غول‌های سایبری رخ داده است و نمونه‌های آن بسیار زیاد و متنوع است. در یک نمونه متا (فیس‌بوک سابق)، واتس‌اپ را در فوریه سال ۲۰۱۴، به قیمت ۱۹ میلیارد دلار و در حالیکه واتس‌اپ در آن سال تنها درآمدی معادل ۱.۲۹ میلیون دلار داشت، خرید.
نتیجه خرید مذکور امروز پیش روی دنیاست، واتس‌اپ با بیش از ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون کاربر، نخستین پیام‌رسان دنیا شده است و درآمد یک میلیون دلاری آن تا سال ۲۰۲۱ به نزدیک به ۹ میلیارد دلار رسید.
غول‌های اپراتوری دنیا نیز به همین سبک و به واسطه مزیتی بزرگ، یعنی در اختیار داشتن زیرساخت‌های ارتباطی، سال‌هاست که در حال سرمایه‌گذاری و خرید شرکت‌های نرم‌افزاری، خدماتی و استارت‌آپی هستند.
• خرید دیجی‌کالا توسط همراه اول؛ خوب یا بد؟
اکنون برای پاسخ به پرسش ابتدای متن یعنی «خرید دیجی‌کالا توسط همراه اول؛ خوب یا بد؟» باید از منظر طرفین این معامله یعنی خریدار و فروشنده به تحلیل ماجرا پرداخت.
۱- در ابتدا باید گفت که اصولا نظر رسانه‌ها، کارشناسان و تحلیل‌های هیجانی مبنی بر خوب یا بد بودن چنین معامله‌ای تاثیر چندانی بر اتخاذ یک «تصمیم تجاری» ندارد. کمااینکه آنطور که یکی از بنیان‌گذاران دیجی‌کالا گفته، این شرکت از ماه‌ها قبل در حال مذاکره با تعدادی از سرمایه‌گذاران بوده است.
این یعنی قبل از آنکه اصولا رسانه‌ها متوجه نام خریدار نهایی و احتمالی دیجی‌کالا شوند، این شرکت در یک تصمیم تجاری، پا در این مسیر گذاشته بود. به عبارت دیگر وقتی صحبت از فروش بخشی یا کلی سهام یک کسب‌وکار و اتخاذ تصمیم تجاری مهم به میان می‌آید، تنها عامل اصلی و بدون توجه به حواشی بیرونی و رسانه‌ای، صرفه و سود حداکثری سهامداران آن شرکت و دریافت بالاترین، بهترین و اقتصادی‌ترین پیشنهاد دریافتی است.
لذا به دور از منطق اقتصادی و تجاری است که مثلا یک شرکت به واسطه واکنش منفی برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی، سهام و شرکت خود را به قیمتی پایین‌تر به فروش برساند. چراکه به طور طبیعی کسب‌وکارها باید به سهامداران خود و منافع ایشان پاسخگو باشند نه حواشی و مسایل بیرونی و اصولا تصمیمی غیر از جلب نظر سهامداران خود نمی‌توانند بگیرند.
به طور خلاصه این یعنی دیجی‌کالا مثل هر بنگاه تجاری دیگر، حق انتخاب از میان پیشنهادات رسیده را دارد و علی‌القاعده، بهترین پیشنهاد را مد نظر قرار خواهد داد.
۲- بعد از بررسی موضوع از منظر فروشنده، اکنون باید به تحلیل ماجرا از سمت خریدار احتمالی پرداخت تا به پاسخ پرسش اصلی رسید.
نخست اینکه همراه اول که نام آن در خرید دیجی‌کالا مطرح است، بزرگترین اپراتور ارتباطی و اینترنتی ایران و خاورمیانه است.
دوم اینکه همراه اول همچنین یک شرکت بورسی است. این یعنی صورت‌های مالی این شرکت باید کاملا شفاف و قابل ارزیابی‌های مستمر و سخت‌گیرانه از سوی سهامداران و سازمان بورس باشد.
نکته سوم اینکه همراه اول از سال‌های قبل تا کنون تجربه میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری و خرید استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی زیادی را دارد که منجر به توسعه و گسترش آنها شده است.
نکته چهارم آنکه همراه اول در سال‌های اخیر رکوردهای مالی بی‌سابقه و مستمری در درآمدزایی داشته است، که این موضوع اپراتور اول را به یک پشتوانه مطمئن و قابل اتکا تبدیل می‌کند. به نحوی که اکنون شرکت‌های زیادی مایل به واگذاری کلی یا بخشی از سهام‌شان به همراه اول برای تضمین آینده خود هستند.
و در نهایت نکته پنجم اینکه همراه اول به واسطه فضای شدید رقابتی، تجاری و سرمایه‌گذاری، هم ناگزیر به آشنایی با آخرین و جدیدترین فناوری‌ها و تحولات دنیای دیجیتال بوده و هم ناگزیر به جذب انبوهی از مدیران و متخصصان و کارکنان باتجربه و زبده در این عرصه است. به عبارت دیگر همراه اول پکیجی کامل از تجهیزات و ملزومات تجاری در حوزه‌های متنوع ارتباطات و فناوری اطلاعات دارد.
• جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
اما فارغ از تحلیل حاضر و نظر برخی رسانه‌ها و فعالان مجازی، همانطور که ذکر شد، اصولا در یک تصمیم تجاری بزرگ یعنی فروش یک شرکت، این منافع حداکثری و انتخاب فروشنده، خریدار و سهامداران آنهاست که به عنوان اصلی‌ترین طرفین معامله مد نظر و ملاک عمل قرار می‌گیرد.
در پایان نیز باید توجهات را به این پرسش هم معطوف کرد که اصولا خرید یک کسب‌وکار اینترنتی (که قیمت قابل توجهی هم دارد) از سوی یک شرکت بزرگ در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات که تجربه سرمایه‌گذاری‌های کلان و مشابه زیادی دارد بهتر و موفق‌تر است، یا خرید آن برای مثال از سوی یک شرکت فعال در حوزه بهداشتی، ساختمانی یا صنعتی؟
