ششم آبان‌ماه سال ۹۴ سایت وزارت ارتباطات خبری منتشر کرد که در آن، عباسی شاهکوه، معاون وقت بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و مدیرعامل فعلی شرکت ارتباطات زیرساخت از اعطای پروانه ایجاد و بهره‌برداری از شبکه ارتباطات ثابت (FCP) به ۷ شرکت در آینده نزدیک خبر داد و گفت: پس از نزدیک به دو سال مطالعه و نظرخواهی و همکاری همه‌جانبه تمام ذی‌نفعان،
نخستین گروه از واجدین شرایط شامل ۶ شرکت از بین بزرگ‌ترین PAPهای موجود و یک شرکت ISDP پروانه را دریافت می‌کنند.در آن مقطع وی همچنین گفته بود: اعطای این پروانه در راستای تجمیع بیش از هزار پروانه موجود در حوزه ارتباطات ثابت صورت می‌گیرد و با اعطای پروانه FCP رویکرد گذشته مبتنی بر پروانه‌های تک‌سرویسی، استانی و وابسته به فناوری، به پروانه‌های مستقل از فناوری، چندسرویسی و سراسری تغییر کرد.
گام و آزمون نخست
به سبک و سیاق خاص دولتمردان و آن‌طور که این مسوول دولتی نیز گفته، قاعدتا روی این آزمون نیز نزدیک به دو سال فکر شده و انبوهی از فواید و کارکردها برای این تصمیم مطرح شد.به عبارت دیگر ساختار و قالب پروانه‌های جدید ارتباطات ثابت (FCP) و خدمات ارتباطی (Servco) با هدف تجمیع پروانه‌های سابق ارتباطی و اینترنتی اعم از PSTN،PAP ،ISDP و ISP شکل گرفت. تمامی دارندگان پروانه‌های گذشته نیز جهت ادامه فعالیت در این حوزه، ملزم به خرید مجوزهای جدید شدند.
در نهایت نیز آن‌طور که سابقه اخبار نشان می‌دهد، کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات تا خردادماه سال ۹۵ با تقاضای ۲۳ شرکت برای فعالیت در حوزه‌های FCP و Servco موافقت و لایسنس فعالیت آنها را صادر کرد.
به هر حال این اتفاق رخ داد و از انجمن شرکت‌های اینترنتی که زمانی حافظ منافع شرکت‌های این عرصه محسوب می‌شد نیز هیچ‌گاه آمار دقیق و روشنی از آثار منفی این تصمیم منتشر نشد و خود این انجمن نیز به سرنوشت شرکت‌های اینترنتی، یعنی فراموشی و تعطیلی دچار شد.
گام و آزمون دوم
دو سالی گذشت و سروصداهای گام نخست که خوابید و هزار و اندی شرکت اینترنتی از جلوی دست و پای مسوولان حذف شدند، نتیجه آزمون نخست اما ظاهرا باز هم راضی‌کننده و همسو با هدف نهایی نبود.
در سال ۹۶ تعداد ۱۷ شرکت FCP فعال و در حال کار بودند که گام و آزمون دوم در دستور کار قرار گرفت. در اظهاراتی کاملا مشابه بار دیگر پا به عرصه خبر گذاشت تا ظاهرا فاز و گام دوم برنامه نهایی و کلان رگولاتوری را رسانه‌ای کند.
چهاردهم آبان‌ماه سال ۹۶، وی از رفع موانع احتمالی ورود شرکت‌های FCP به بازار بورس یا ادغام آنها با یکدیگر خبر داد و گفت: «ادغام شرکت‌های FCP هزینه‌های تمام‌شده شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش می‌دهد و با شکل‌گیری اپراتورهای بزرگ‌تر در بازارICT، هدف ۵/۲ برابر شدن این بازار در طول برنامه ششم، بهتر محقق می‌شود.
یک ادغام پرسروصدا و ناموفق
واقعیت آن است که ظاهرا زمانی به مراتب قبل‌تر از آبان ۹۶ تصمیمات برای جمع‌وجور کردن بازار شرکت‌های اینترنتی از هزار و اندی به ۱۷ شرکت و در نهایت به تعدادی کمتر از این گرفته شده بود. اگرچه هیچ‌وقت جایی به‌صراحت اعلام نشده که وزارت ارتباطات قصد دارد در نهایت بازار اینترنت ثابت کشور را به دست چند شرکت بسپارد و سایر فعالان و رقبا را برای همیشه از آن خارج کند، اما برخی شنیده‌های تاییدنشده حکایت از آن داشت که ظاهرا بازار به شکل همیشگی، تضمینی و انحصاری در دست دو یا سه شرکت (اپراتور) بماند کفایت می‌کند. بعدها کمی شفاف و مشخص شد که وزیر ارتباطات، ادامه کار و حضور تنها پنج شرکت در این عرصه را مدنظر دارد.
از قضا ادغام پرسروصدای های‌وب و پارس‌آنلاین نیز همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود و نگرانی‌هایی هم در مورد آن ابراز شده بود، در بازار بورس به‌شدت به در بسته خورد و منتفی شد. علت چراغ قرمز بورس به این ادغام نیز در گزارش‌های مبسوط و مفصلی که در هفته‌نامه عصر ارتباط و برخی دیگر رسانه‌ها منتشر شد، به شکل خلاصه به دستکاری و غیرواقعی بودن ارزش‌گذاری‌های ارایه‌شده از سوی شرکت های‌وب باز می‌گشت.
تعرفه‌های فرسایشی برای FCPها
آذرماه سال ۹۶ یعنی یک ماه بعد از خبر پرهیاهوی ادغام های‌وب و پارس‌آنلاین و منتفی شدن شایعه ادغام آسیاتک در این دو شرکت و همچنین سکوت و به نوعی استقبال نکردن دیگر FCPهای مطرح از ادغام با یکدیگر، مصوبه پربحث و پرحاشیه به شماره ۲۶۶ کمیسیون رگولاتوری به تصویب رسید.
این مصوبه گذشته از نارضایتی گسترده کاربران اینترنت در کشور، شرکت‌های FCP را در وضعیت سختی قرار داد و انبوهی از اعتراضات بانام و بی‌نام را به همراه داشت و البته طبعا به‌هیچ‌وجه مورد توجه مسوولان رگولاتوری و وزارت ارتباطات قرار نگرفت.
در نتیجه افزایش اعتراضات جسته‌گریخته، مسوولان وزارت ارتباطات هر بار یک زمان را برای اصلاح این تعرفه‌ها وعده داده و هر بار نیز این وعده‌ها را به زمانی دیگر به تعویق و باز هم به تعویق انداختند.
همین تغییر مدل قیمت‌گذاری اینترنت از سوی کمیسیون رگولاتوری، اما فشار زیادی به شرکت‌های FCP وارد کرد و باعث تعدیل نیرو و کاهش درآمد این شرکت‌ها به‌ویژه در استان‌ها شد. کمااینکه در مواردی حتی برخی از این شرکت‌ها را تا مرز تعطیلی کامل نیز پیش برده است؛ اتفاقی که در نهایت منجر به ریزش کاربران اینترنت ثابت و مهاجرت آنها به سوی دو اپراتور موبایل کشور یعنی همراه‌اول و ایرانسل شده است..
مهرماه سال ۹۷ اما وزیر ارتباطات آب پاکی را روی دست شرکت‌های FCP ریخت و در حاشیه نمایشگاه تلکام با بیان اینکه مشکل اپراتورهای ارایه اینترنت ثابت، کیفیت است نه قیمت، گفت: .در گذشته شما روی سرویس G3، متوسط دو تا سه مگابیت پهنای باند سرعت داشتید و ADSL خانه به شما ۷ تا ۸ مگ سرعت می‌داد، اما الان وقتی سرعت موبایل به‌طور متوسط ۲۵ مگ است و سرعت خانه روی همان ۶ مگ مانده، شما علاقه‌ای به سوییچ کردن روی اینترنت ثابت ندارید. بنابراین دلیل اصلی از دید ما که بررسی می‌کنیم، قیمت نیست بلکه کیفیت و کمیت سرویس است.
وزیر ارتباطات با بیان اینکه سرویس ADSL در مقابل LTE شانسی ندارد، افزود: برای اینکه بازار اپراتورهای ثابت بزرگ شود، باید خدمات فیبر ارایه دهند، از جمله FTTC و یا سراغ VDSL بروند و تکنولوژی خود را رشد بدهند، اما تاکنون در این حوزه سرمایه‌گذاری نکردند. برای سرمایه‌گذاری هم می‌گویند، بازگشت سرمایه مهم است.
جهرمی ادامه داد: اگر ۱۷ شرکت بخواهند سرمایه‌گذاری کنند، برگشت نمی‌شود. حرف ما این است که آنها باید از راه‌حل‌های ادغام استفاده کنند و یک شرکت شوند، یک شبکه را توسعه دهند تا هزینه سرمایه‌گذاری پایین بیاید و بازار توجیه داشته باشد. البته آنها می‌گویند این کار رقابت را از بین می‌برد، حرف ما این است که اپراتورها ابتدا شبکه را توسعه دهند و نگران رقابت نباشند.
مقاومت FCPها می‌شکند؟
وزیر ارتباطات اما قبل از آن هم به شرکت‌های FCP انتقاداتی داشته تا نشان دهد بر سر حرف و موضع خود مبنی بر الزام به ادغام آنها قرار دارد. ۱۹ مرداد ۹۷ وزیر ارتباطات درباره بیان مشکلاتی از سوی شرکت‌های FCP با شرکت مخابرات ایران گفته بود: اکنون مشکل عمده از سمت مخابرات نیست بلکه از بخش خصوصی (شرکت‌های اف.سی.پی) ناشی می‌شود. این شرکت‌ها باید با مخابرات قرارداد امضا کنند، خدمات بگیرند و سرویس بدهند .اما اینها در بخش توسعه ثابت سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و پول‌های خود را از بخش توسعه ثابت خارج کرده و در حوزه‌های دیگر مانند ساختمان‌سازی و کارهای دیگر هزینه می‌کنند..
هفته قبل اما رییس جدید رگولاتوری به تکرار مواضع قبلی وزیر ارتباطات مبنی بر لزوم ادغام حدود ۱۱ شرکت فعال و باقی‌مانده FCP پرداخت. اگرچه برخی شرکت‌های FCP بنا به ملاحظاتی همچون نگرانی و بدهی‌های کلان به شرکت مخابرات ایران، شرکت ارتباطات زیرساخت و سازمان رگولاتوری از مواجهه و پاسخ به وزیر ارتباطات و معاونانش امتناع می‌کنند، اما هفته قبل ، رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور درباره مشکلات ارایه‌دهندگان اینترنت ثابت پاسخی تلویحی و نرم داد و گفت: این شرکت‌ها به دلیل نرخ پایینی که اپراتورهای موبایل برای دیتا ارایه می‌دهند، با ریزش مشتری روبه‌رو هستند زیرا در ۱۰ سال گذشته، اپراتور ثابت رشد کمی داشته و اکنون رشدش منفی شده است؛ مردم هم ترجیح می‌دهند با توجه به تعرفه پایین موبایل، ADSL خود را تمدید نکنند و از موبایل استفاده کنند اما درنهایت این موضوع در درازمدت برای ایران خوب نیست.
رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در پاسخ به راه‌حل وزارت ارتباطات برای ادغام شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت ثابت، گفت:. تاکید وزارت ارتباطات این است که FCPهای باقی‌مانده باید ادغام شوند و به پنج تا برسند، اما سازوکار آن هنوز تعریف نشده است. از طرفی باید توجه داشت که شرکت‌های موجود FCP هم برای توسعه کارشان سرمایه‌گذاری و امکاناتی را فراهم کردند و به همین دلیل این کار، به این راحتی انجام نمی‌شود..
دلمان برای FCPها بسوزد یا نه؟
خلاصه سخن اینکه ظاهرا هر دو طرف این ماجرا یعنی وزارت ارتباطات و شرکت‌های باقی‌مانده FCP برای ادامه کار خود به نوعی بن‌بست خورده‌اند.
وزیر ارتباطات معتقد است که FCPها باید به سمت سرمایه‌گذاری و توسعه فیبرنوری بروند و این کار از طریق تجمیع آنها با یکدیگر امکان‌پذیر است. شرکت‌های FCP نیز به علت نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بسیار کلان و نگرانی از بازگشت سرمایه، همچون اپراتور فیبر نوری (ایرانیان‌نت) و شرکت مخابرات، قید سرمایه‌گذاری کلان و گسترده در این خصوص را زده‌اند و ظاهرا به حفظ بازار و مشتریان محدود خود، که البته همچنان در رقابت با اپراتورهای موبایل رو به کاهش است، اکتفا کرده‌اند.
روزی روزگاری شرکت‌های PAP که عمدتا همین شرکت‌های FCP امروزی هستند، برای حفظ و توسعه بازار اینترنت ثابت، اقدام به ایجاد یک دبیرخانه مشترک کرده بودند و خارج از سایر تشکل‌ها، سازمان‌ها و اتحادیه‌ها و انجمن‌های موجود در آن زمان، به اتخاذ مواضع واحد و پیشبرد اهداف خود مشغول بودند و در این راه توفیقات خوبی هم داشتند و تقریبا تمامی کاربران اینترنت در گذشته از مسیر آنها به اینترنت متصل شدند. اما اکنون مشخص نیست چرا شرکت‌های FCP و سایر شرکت‌های وابسته به آنها، تصمیم و اقدام خاصی برای بقا و حفظ موقعیت خود انجام نمی‌دهند.
اگرچه احتمالاتی در این خصوص متصور هستیم، اما در مجموع وقتی صدایی واحد و بلند از خود شرکت‌های FCP به گوش نمی‌رسد، ما نیز می‌مانیم که دلمان برای آنها بسوزد یا نه؟
