هدف دیدگاه دوم شهر خلاق، بالا بردن کیفیت زندگی شهری است وبه همین دلیل بر بهبود شاخص هایی در زمینه فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و اجتماعی در محیط شهری تأکید دارد . در شهر خلاق، این امر با حمایت از فعالیت هایی در جهت افزایش جذابیت شهری، برای شهروندان ، نخبگان محلی و غیر محلی و گردشگران در چرخه فرآیند خلاقیت انجام می شود و منجر به محصولات و خدمات قابل مصرف برای شهروندان محلی و ودیگر افراد می گردد. به منظور برنامه ریزی تحقق شهر خلاق و ارزیابی آن لازم است که شاخص های مناسب را تعریف نمود .
در مورد شهر خلاق ، تعریف شاخص های مناسب که به ویژه امکان کمی کردن و اندازه گیری آنها وجود داشته باشد ، به آسانی میسر نیست و نیاز به استفاده از تجربیات و دانش افرادی دارد که در این زمینه صاحب نظر هستند .یکی از این افراد، آقای چارلزلندری است. او اهل انگلستان و متولد سال ۱۹۴۸ میلادی است. او بود که اولین بار در سال ۱۹۸۰ ، موضوع شهرهای خلاق را مطرح نمود . او کتاب های زیادی در مورد شهر های خلاق نوشته وبیش از ۴۰ سال تجارب مشاوره ای و اجرایی در این زمینه دارد. شاخص های زیر ، شاخص هایی هستند که وی در مستندی که در سال ۲۰۱۴ در باره شهر خلاق هلسینکی پایتخت کشور فنلاند به رشته تحریر در آورده است از آنها برای ارزیابی این شهر خلاق استفاده نموده است:
همان گونه که ملاحظه می شود چهار شاخص اصلی و ده حوزه در ذیل این چهار شاخص در نظر گرفته شده است . در ادامه به تشریح جزییات بیشتر در هر شاخص و حوزه می پردازیم.
۱- شناسایی و پرورش خلاقیت
• تفکر باز ، اعتماد ، قابل دسترس بودن و مشارکت
– شهری با تفکر باز و پذیرا از سراسر جهان که در نتیجه آن ، افراد با پیشینه های مختلف، آن را خانه خود می سازند.
– شهری که در آن جامعه، نهادها و سازمان ها، یک محیط توانمندساز را به وجود می آورند که پیاده سازی فرصت ها تسهیل یافته وکارها با سهولت بیشتری انجام می شوند.
– شهری با ارتباطات عالی دو طرفه با جهان بیرون از خود ارتباط برقرار می کند.
– شهری که گشت و گذار در آن آسان، دارای نقاط متصل به هم و به آسانی قابل درک است.
– شهری چند فرهنگی، که در عین حال که تفاوت ها و تمایزها شناخته می شوند تمرکزو تاکید بر مشترکات می باشد.
– شهری که مشوق افراد مصالحه جو می باشد.
– شهری که بر تضاد ها صحه گذاشته و سعی بر قبول آنها دارد و مذاکره برای ارائه راه حل مناسب در مورد تضاد ها را پیشنهاد می دهد.
• توسعه استعداد و یادگیری محیطی
– شهری که در آن دانش و آموختن آن ارج نهاده می شود.
– شهری که در آن تمام استعدادها پرورش ، حمایت و ترویج می شوند و پاداش داده میشوند
– شهری که در آن وجود انتخاب های مختلف یادگیری، همراه با فرصت های پیشرفت، افراد را به موقعیت های بالاتر هدایت می کند.
– افراد در تمام سنین از یادگیری لذت می برند و تمایل به ارتقا شخصی خود دارند.مدارس با جوامع محلی اطراف خود از طرق مختلف متصل و تسهیلات خود به اشتراک می گذارند.
– دانشگاهها، هویت خود را به هویت شهر پیوند زده و متعهد به آن هستند. آنها نسبت به شهر گشاده رو بوده و برای حل معضلات شهری همکاری می کنند. دانشگاهها مهارت های اصلی را به شهروندان آموزش داده ونیز مراکز عالی آموزش مورد تایید جهانی هستند.
– شهری که در آن آموزش دادن موجب افتخار است و نهادهای آموزشی، سعی و تلاش میکنند در حیطه خود بهترین باشند.
– مواد درسی آموزشی درنهادهای آموزشی، به طور پیوسته در حال تکامل و هماهنگ با نیازهای کسب و کاری مردم شهر می باشد.
– این سیستم باعث رشد و نگهداشت استعدادها شده و نیز یک توازن دو طرفه تبادل افراد مستعد به شهر از دیگر نقاط جهان و برعکس را فراهم می کند.
۲-توانمند سازی و حمایت از خلاقیت
•چهارچوب های سیاسی و دولتی
– در شهرهای خلاق نهاد های دولتی، زندگی سیاسی، حکمرانی و ادارات دولتی دارای ویژگی های زیر هستند:
– ناب، خود جوش، اخلاقی، شفاف، قابل دسترس و توانمند ساز
– دارای ساختار افقی، با تشریک مساعی بین بخش ها و مرز بندی های منعطف
– نگهداشت سطح بوروکراسی اداری در حداقل میزان خود
– به کار گیری، کارکنان در بخش دولتی که دارای انگیزه بالا و روابط قوی با بخش خصوصی می باشند.
– حمایت از جامعه سالم و بخش دواطلبی که سیاست مداران و مسئولین را به توانمند سازی تشویق می کند.
•خبرگی و موثر بودن
در یک شهر خلاق:
– خبرگی و انجام کارهای با کیفیت موجب افتخار است. استانداردها و مقیاس ها به طور مرتب برگزیده می شوند.
– شرکت ها، سازمان ها، افراد و محصولات با کیفیت اغلب پاداش داده می شوند.
– مراکزتخصصی ،در گستره ای از رشته های ویژه وجود دارند، خصوصیاتی مانند قابل اعتمادبودن ، سروقت بودن، کارایی، صحت عملکرد، در حد عالی قابل احترام هستند.
– افراد خبره نسبت به قابلیت ها و توانایی های خود، مطمئن هستند و از همکاری با دیگران، تفویض اختیار و نقض مقررات دست و پا گیر و سلسله مراتبی واهمه ندارند.
•رهبری راهبردی، چابکی و چشم انداز
در یک شهر خلاق، در هر بخش افراد پویا و آینده نگر با کیفیت هستند که با یک درک قوی، چشم انداز عالی برای آن بخش عرضه می کنند.
– در این شهرها در هر بخش روند های جدید و توسعه های نوظهور در همان اوایل تشخیص داده می شوند ( برنامه های محیط زیستی مثال مناسبی از این دسته هستند).
– سبک رهبری به صورت قابل توجهی الهام بخش است، به گونه ای که قادر به تفویض اختیار و توانمند سازی دیگران می باشد.
– تفکر راهبردی و تضمین گر آینده است.
– جوامع تصمیم ساز در بخش خصوصی و عمومی، در سطوح مختلف، با تمرکز رو به جلو حرکت می کنند. خواه آنها معلم، کارمند دولت، رئیس حمل و نقل، مدیران ارشد و میانی در صنعت و تجارت ،یا فعالان اجتماعی و یا اهالی هنر باشند.
۳-به کارگیری و کنترل خلاقیت
در شهر های خلاق، افراد با تخصص های مختلف گرد هم می آیند و جمع آوری اطلاعات در زمینه بهترین تجارب و راه حل های نوآورانه از سراسر جهان میسر می شود.
•ارتباطات، حمل و نقل، شبکه و رسانه
– در یک شهر خلاق، حمل و نقل و ارتباطات در داخل، به خارج از آن و به داخل آن، چه به صورت فیزیکی و چه مجازی به نحو مناسبی برقرار هستند.
– گردش در آن شهرها آسان و زاغه نشینی بسیار نادر است . تحرک اجتماعی و اتصال بین فرهنگ های گوناگون بیش تر دیده می شود .
– در شهرهای خلاق سامانه های حمل و نقل عمومی با کیفیت بالا وجود دارند.
– در شهرهای خلاق زیر ساخت های ارتباطی و فناوری اطلاعات پیشرفته وجود دارد.
– در شهرهای خلاق امکان سفر مردم در داخل و خارج کشور با استفاده از مزیت های برتر خدمات ریلی و هوایی وجود دارد که آن نیز دروازه ای برای پذیرایی از بیگانگان می باشد.
– در شهر های خلاق صحبت کردن با زبان بیگانگان آسان و رایج است.
– در شهر های خلاق ارتباط بین کسب و کارها و بین بخشی از کارایی بالایی برخوردار است. در آنجا خوشه ها و مراکز و کانون های تعامل دانش وجود دارند.
– شهر خلاق برون گرا است و ارتباط با خارج از کشور در تمام سطوح، برای ایجاد، سرمایه گذاری های مشترک اقتصادی، پروژه های تحقیقاتی، توسعه محصول و همکاری های مدنی انجام می شود.
•کارآفرینی، کشف و نوآوری
– در شهرهای خلاق، کارآفرینان، احساس خیلی خوب از بودن در وطن دارند، و آن را جایی می دانند که یک ایده می تواند با سرعت زیاد تبدیل به واقعیت گردد.
– در شهر خلاق می توانید اشتباه کنید بدون آنکه در معرض شدید قضاوت قرار گیرید.
– درشهر های خلاق، سیستم های پشتیبانی وسیعی برای کارآفرینان از سطح مشاوره تا دسترسی به منابع مالی و سرمایه های با ریسک بالا وجود دارد. خوشه های اقتصادی، در جای مناسب، برای کمک به نوآوری های اعمال شده تا سطح تولید اقتصادی انبوه تشویق می شوند.
– پاداش ها، جوایز و دیگر روش های پاداش، موفقیت را نکو داشته و در نتیجه آن، سطوح نوآوری و تحقیق وتوسعه ازحد متوسط بالاتر است.
– دانشگاهها به تبدیل بینش و ایده های تحقیقاتی خود به تولیدات و خدمات مفید تشویق میشوند.
– قوانین حاکم بر نوآوری باز بر پایه مشارکت و اتصال بنگاههای اقتصادی کوچک و شرکتهای بزرگ، به خوبی توسعه داده می شوند.
– صنایع خلاق نقش مهمی بازی کرده و این صنایع به علت ارائه طرح های منجر به خدمات و تولیدات متمایز مشهور می باشند.
– سیاست حفظ و توسعه محیط زیست، یک کاتالیزور برای تولید نو آوری های بیشمارمحسوب می شود.
۴-بروز خلاقیت و تجربه خلاقیت
•تمایز، تنوع، سرزندگی و ابراز وجود
– در شهر خلاق، شهروندان دارای اعتماد به نفس، دارای غرور و فکر باز بوده و پذیرای بیگانگان بوده و‌آنها را در شمول خود قرار می دهند و نیز تحت تاثیر آنها بوده، همانند آنکه آنها در شهر اصلی، خود احساس راحتی می کنند.
– خدمات فرهنگی وسیع، هنرها پویا و با کیفیت و نیز آزمایشی و نوآورانه است.
– در محیط شهر خلاق، صنایع خلاق شکوفا شده و فعالیت های خرده فروشی جذاب و ویژه هستند .
– در شهر های خلاق ابراز بیان و مناظره تشویق می شود.
•مکان و مکان سازی
– در یک شهر خلاق افراد از مهارت ها، تکنیک ها و بینش های دسته جمعی بهره می برند.
– تیم های طراحی شهری، عوامل آن را، به گونه ای هماهنگ در هم می تنند و با دیگرانی که مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را درک می کنند، همکاری می کنند ونیز در تعامل با کسانی هستند که به صورت هنرمندانه فکر می کنند.
– در شهر خلاق محیط های کاری و زندگی انسان محور بوده و تعاملا ت و فعالیت های انسانی از طریق چنین محیط فیزیکی تشویق می شوند.
– در شهر خلاق محیط طبیعی و با چشم انداز اطراف آن مورد احترام قرارمی گیرد ومردم شهر خلاق به راحتی با آن انس می گیرندو آگاه از تاثیرات زیست محیطی هستند.
– درشهر خلاق، محیط های عمومی دارای یک بافت پیوسته هستند به گونه ای که در آن ساختمان ها و خیابان ها به شکل یک واحدپیوسته عمل می کنند. این طرح شهری قسمت های مختلف شهررا به صورت یک پارچه به هم متصل می کند.
– موقعی که شما در شهر خلاق هستید، مشتاق بودن در آن محل هستید، هرچند شهرت آن جاست که شما را در ابتدا مجذوب آن ساخته-آن شهردارای خصوصیات مستقل و پر منفعت وجذاب می باشد، که آن شهر را نسبت به شهر های دیگر ی که دارای ویژگی های همسان هستند، متمایزو رقابتی می کند.
•زیست پذیری و رفاه اجتماعی
– در شهر خلاق، کیفیت بالا یی از زندگی را می توان پیدا کرد. میزان تولید ناخالص ملی در سطح بالا و تمامی خدمات در هماهنگی با یکدیگر کار کرده، وبا استاندارهای بالایی وجود دارند.
– مردم در شهر خلاق عموما از کاروتلاش، از پایین بودن میزان جرم وخشونت، احساس رضایت مندی و امنیت می کنند.
– شهر خلاق شهری است که در آن بهداشت، مسکن و تسهیلات اجتماعی به صورتی مطلوب عرضه و به خوبی مدیریت می گردد.
– در شهر خلاق جو ی دلپذیر و شهروندان آن با میل ورغبت به یاری یکدیگر می شتابند.
– در شهر خلاق زندگی اجتماعی فعال و فرصت های فراوانی برای مشغول بودن و مشارکت وجود دارد. شهر خلاق مکانی است فرا گیر و جهان شمول.
– در شهر خلاق گزینه های مناسب متعدد مسکن برای تمام سنین وشرایط گوناگون وجود دارد.
نویسنده : مهندس وحید حیدریان مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری اصفهان
